Avaz Han Kıssası _{Özbek Rivayeti (Giriş-Metin-Sözlük)}

Köroğlu Destanı, Türk dünyasında yayılma ve daireleşme özelliği gösteren destanlardan biridir. Destanın yayıldığı saha ve bu sahalarda icra özellikleri farklılık arz etmekle birlikte bünyesinde tabakalaşma özelliklerini taşıyan kahramanı ile varlığını sürdürmektedir. Köroğlu'nun doğuşu ve tarihî şahsiyeti üzerine birçok farklı görüş bulunmaktadır. Köroğlu Sultan çalıştığımız metinde Tarhan unvanını taşıyan Çembil Bil'in sultanı olarak karşımıza çıkmaktadır. Daireleşme özelliği gösteren destan metninin ikinci halkası Avaz Han'dır. Çalışmaya konu olan metin Avaz Han Kıssası adını taşımaktadır.

Köroğlu Destanı'nın halk arasından derlenmiş ilk Türkçe neşri Molla Hasan Mirbabaoğlu tarafından yapılmıştır. Bu neşir halk arasından derlenmesi özelliğiyle önemini korumaktadır. M. H. Mirbabaoğlu'nun derlediği metinler Köroğlu Sultan ve Avaz Han üzerinedir. Çalışmaya konu olan transkripsiyonu yapılmış ve sözlüğü oluşturulmuş metin, Katip Molla Hasan Mirbabaoğlu tarafından 1880 yılının 28 Mart gününde Petropavlosk'ta tamamlanan ve 1906 yılında Kazan'da kitapçı Şemseddin Hüseyinof veresesinin haracatı ile üniversite matbaasında basılmış taşbaskıdır. Avaz Han destan metninin anlatı dili Özbek lehçesindedir. Çağataycanın son dönem özelliklerini metnin kelime yapısında görmek mümkündür. Pertev Naili Boratav'ın 1931 yılında hazırladığı lisans bitirme çalışmasında Özbek rivayeti olarak aldığı bu metnin özeti verilerek ve diğer sahalardaki metinlerle kapsamlı mukayesesi yapılmıştır.