Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında Etkin Soruşturma Yükümlülüğü (CMK m. 172/3)

Etkin soruşturma, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin kararları ile ortaya çıkmış bir yükümlülüktür. Yükümlülük, yaşama hakkı ile işkence yasağının ihlaline yönelik savunulabilir bir iddianın varlığı halinde, iç hukuk organlarınca yürütülecek ceza soruşturmasının faillerin tespit edilip cezalandırılmasını mümkün kılacak etkinliğe sahip olması gerektiğini ifade etmektedir. Bunun dışında Mahkeme verdiği az sayıdaki kararda, Sözleşme'nin 4 veya 8. maddelerinin ihlalinin de taraf devletlere etkin soruşturma yükümlülüğü yüklediğine hükmetmişse de yükümlülük temelde yaşama hakkı ve işkence yasağının ihlali ile ilgilidir. Diğer maddelere yönelik kararlar, müstakil bir incelemeye konu olacak yoğunluğa erişmemiştir.
Söz konusu yükümlülük Türkiye açısından ise özel bir öneme sahiptir. Zira Mahkeme'nin konuya ilişkin kararları içerisinde Türkiye'ye ilişkin olanlar, hem nicelik hem de nitelik olarak kayda değer bir ağırlığa sahiptir. Hatta yükümlülüğün büyük ölçüde Türkiye aleyhine verilen kararlar ile ortaya çıktığını ve geliştiğini söylemek bile mümkündür.