Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarının Türk İdari Yargısına Yansımaları

HSYK'nın yeniden yapılanmasına paralel olarak hakim ve savcıların eğitimine büyük önem verilmiştir. Hakim ve savcıların eğitimi kapsamında yurt içinde ve yurt dışında birçok eğitim imkanı getirilmiştir. Türk Hukuk Sisteminin uygulayıcılara tanıtılması yanında, evrensel hukuk kurallarının ve özellikle 2004 yılındaki Anayasa değişikliği sonrasında bir iç hukuk kuralı haline gelen Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Sözleşmenin uygulanmasına ilişkin AİHM kararlarının uygulamacılar tarafından takibine önem verilmiştir. Bu bağlamda hakim ve savcıların AİHM Farkındalığının Arttırılması Projesi de hayata geçirilerek proje kapsamında hakim ve savcıların AİHM çalışma ziyaretleri düzenleme imkanı da getirilmiştir. Yine hukukçular için İnsan Hakları Eğitim ( HELP) projesi gibi projeler bulunmaktadır.

HSYK'nın eğitimleri sırasında HGYK'nın projeleri ve çalışmaları hakkında yapılan bilgilendirme toplantıları sırasında sayın HSYK üyelerimizin idari yargıdan çeşitli meslektaşların bir arada bulunduğu bir ortamda Sayın Ahmet Berberoğlu tarafından AİHM kararlarının öneminden bahsedilirken idari yargıya ve idari yargı yerlerince verilen kararlar hakkında derli toplu bir çalışma olmadığı bu kararların bir araya getirildiği eser bulunmadığının ifade edilmesi üzerine, bu çalışmanın hazırlanılmasına başlanmış olur 3000 civarında bir karar taraması sonrasında AİHM tarafından verilen ve Türkçeye çevrilmiş olan elinizdeki çalışmaya konu olan kararlar tespit edilerek bir araya getirilmiştir. Bu arada benzer bir çalışma yapmak üzere Danıştay Başkanlığınca da bir komisyon oluşturulmuş ve bu komisyonun çalışma usulüne ilişkin yönerge hazırlanmıştır.

Kendi alanında ve kapsadığı konular bakımından ilklerden sayılabilecek olan bu çalışma 5 bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde hakim, savcı, avukat ve diğer ilgilileri de AİHM ve AİHS genel hatlarıyla tanıtılmak istenmiş ve AİHM'nin oluşumu, çalışma koşulları, karar alma mekanizmaları ve karar alma süreçleri ile kararlarının özelliklerine değinilerek, AİHM'nin koruduğu temel hak ve özgürlükler kısaca tanıtılmıştır. İkinci bölümde ise Türk İdari Yargısı önüne gelen uyuşmazlıklardan AİHM gidilenler ve bu uyuşmazlıklar hakkında AİHM'nin verdiği kararlara yer verilmiştir. Bu kararlara yer verilirken kararın tamamına yer verilmesi yerine sadece okuyucuyu doğrudan ilgilendiren hususlara yer verilmeye çalışılmıştır. Kararların tamamının içeriğine AİHM web sitesi üzerinden ( www.echr.coe.int) Türkçe olarak ulaşılabilinmektedir. Burada kararların AİHS ve eki protokollerde yer alan temel hak ve özgürlüklere göre ayrı ayrı başlıklar halinde toplanarak okuyucunun aradığı karara ulaşma kolaylığı da sağlanmak istenmiştir.

Kitabın üçüncü bölümünde; yine AİHM önüne giden ancak AİHM tarafından verilen pilot karar uyarınca bir iç hukuk yolu olarak getirilen ve 23/ 09/ 2012 tarihinden önceki uyuşmazlıklar hakkında uygulaması bulunan İnsan Hakları Tazminat Komisyonu ve bu komisyonun işleyişi hakkında bilgi verilmiştir. Aynı şekilde bu bölümde daha önce AİHM önüne götürülmüş ancak AİHM'ce bu komisyona gönderilen veya doğrudan bu komisyona gelen başvurulardan idari yargı ile ilgili olanların Ankara Bölge İdare Mahkemesi önünde dava konusu edilenleri hakkında Ankara Bölge İdare Mahkemesince verilen kesin kararlara yer verilmiştir.

Kitabın dördüncü bölümünde ise 23/ 09/ 2012 tarihinden beri uygulanmaya başlayan ve temel insan hak ve özgürlüklerin korunması yolunda bir iç hukuk denetimi imkanı getiren Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuru konusu ele alınmıştır. AYM bireysel başvuru usulü, başvuru şekli, başvurunun incelenmesi ve başvurunun karar bağlanma süreci anlatılmıştır. Aynı bölüm içinde AYM tarafından önüne gelen karara bağlanan uyuşmazlıkların idari yargı yerleri ile ilgili alanları hakkında verilen kararlara yer verilmiştir.

Çalışmamızın son bölümünde ise, gerek idari yargı yerlerinde görev yapan meslektaşlarımıza, gerek avukatlara ve diğer uygulayıcılara faydalı olması amacıyla idari yargı yerleri olan Danıştay, Bölge İdare Mahkemeleri ve İdare Mahkemelerince AİHM kararları ve AİHS ve ekli protokol hükümlerine atıf yapılan karar örneklerine yer verilmiştir. Burada da atıf yapılan kararları atıf yapılan konuya göre bir ayrıma tabi tutularak okuyucunun aradığı konuya kolay ulaşması amaçlanmıştır.