Belagat-ı Osmaniyye

Türk kültür tarihinin en önemli eserlerinden olan Belagat-i ‘Osmâniyye, Osmanlı Belâgatı, Osmanlı'ya ait Belâgat, Osmanlıca Belâgat, Osmanlı Türkçesi Belâgatı anlamlarına gelmektedir. Devrinde ilim dünyasında, gazetelerde pek çok tartışmaya yol açmıştır. Eserin ne kadar önemli olduğu, Ahmed Cevdet Paşa hayattayken 8 kere basılmasından anlaşılmaktadır. Eserin ilk baskısının yapıldığı 1880'den Ahmed Cevdet Paşa'nın 1895'te ölümüne kadar 15 senelik kısa bir sürede kitabın bütün toplum katmanlarına yayıldı¤ı söylenebilir. Ahmet Cevdet Paşa'ya maarif nâzırı iken Osmanlı Türkçesi'ne dair bir belâgat kitabının yazılması görevi verilir. 1880 yılında Mekteb-i Hukuk'un birinci sınıfında okuttuğu ders notlarını parça parça yayımlamaya başlaması sonucunda Belâgat-i ‘Osmâniyye meydana gelir. Belâgat-ı Osmâniyye; dîbâce, mukaddime ve lâhika başlıklarını taşıyan giriş kısmından sonra üç ana bâb ve bir hâtimeden oluşmaktadır.

Cevdet Paşa eserin ilk bölümünde sarf ve nahiv kaideleri bakımından Arapça, Farsça ve Türkçe'nin genel bir değerlendirmesini yaparken neden böyle bir eser yazma ihtiyacı duydu¤unu da açıklar. Ona göre sadece doğru yazmak yeterli de¤ildir; aynı zamanda açık ve güzel bir şekilde yazabilmek şarttır. Bunu sağlayabilecek olan ise belâgattır ve Belâgat-i ‘Osmaniyye belâgatın ilkelerini metodolojik bir şekilde açıklamayı hedefler.

Mehmet Gümüşkılıç'ın titiz bir çalışmayla yayıma hazırladığı Belâgat-ı Osmâniyye; üniversite öğrencileri, akademisyenler, aydınlar, araştırmacılar için anlaşılabilir bir temel kaynak niteli¤i taşımaktadır.