Düşün Anaforunda Bir Adam Hilmi Ziya Ülken

O, doğu mitolojisindeki gibi ussallığın ayrıcalığını yaşayan düşünen bir varlık, bir bilge olarak; "sabahın serinliğinde Tanrı' nın dolandığı bahçede büyüyen ağaçtan iyi ve kötü bilgisini içeren meyveyi almıştır" Onun düşün dünyasında iyi ya da kötü, güzel ya da çirkin olanı kabul edilebilirlilik, bilge bağımsızlığı içerisinde sorgulayışına bağlıdır. Çünkü bilge, öğretisine göre yaşamak ister. Onun, nesnel varoluşun tek tek durumlarını, nesnenin deneyle bilinen türlere ya da olguların hukuk kurallarına göre düzenlendirilişi gibi, belli örneklere uyma anlamında bir öğretisi yoktur. Felsefi düşünceleri uygulanamaz, onlar daha çok söz konusu edilen gerçekliktir. İnsan, bu düşüncelerin yerine getiriliş ortamında yaşar ya da yaşam düşünceyle başarıya ulaşır. İşte, Hilmi Ziya Ülken, Türkiye'nin düşün ve bilgi hayatında bu anlatımların iyi bir örneği. Ülkenin hilm sahibi ışık vermiş ve bıraktığı onca eseriyle vermeyi sürdüren bir değeri. O, kendi düşün dünyasında iyi ya da kötüyü, güzel ya da çirkin olanı bilge bağımsızlığı içerisinde "yaşa-sorgula-üret ve eleştir" diye formüle edilebilecek bir yöntemle, olağana rağmen benimsemiş ve ilke edinmiştir. Çağdaşlarıyla karşılaştırıldığında, onu tanımlayabilecek söylem; "Anlaşılamayan Bilge'dir.