Ermeni Gümüş Ustaları

Ermeni gümüş ustalarının eserleri ölümsüzleşti

750 görsel malzeme: 330 gümüş eşya fotoğrafı; 105 resim, gravür, tablo; 200'ü aşkın gümüş ustasının damgası...

Aras Yayıncılık, Osep Tokat'ın 'Ermeni Gümüş Ustaları / Armenian Master Silversmiths' adlı çalışmasını yayımladı. Büyük boy, renkli olarak kuşe kâğıda basılan ve çok sayıda fotoğrafla zenginleşen kitap, Anadolu'da yüzyıllara öncesine uzanan bir zanaat geleneğine, gümüş işçiliğine ışık tutuyor.

Türkçe ve İngilizce olarak iki dilli basılan 312 sayfalık 'Ermeni Gümüş Ustaları' içerisinde, 330 gümüş eşya fotoğrafı, 105 resim, gravür ve tablo, 200'ü aşkın gümüş ustasının mührü, toplam 750 görsel malzeme yer alıyor.

'Ermeni Gümüş Ustaları'nın önsözünde, gümüşe karşı duyduğu derin sevginin kendisini bu alanda çalışma yapmaya yönelttiğini söyleyen kitabın yazarı Osep Tokat, sanatın veya zanaatın bir millete değil, tüm insanlığa ait olduğu inancıyla, kültürel anıt ve eserlerin tahrip edilmesi, değişikliğe uğratılması veya başkalarına mal edilmesi gibi nahoş gerçekler karşısında kayıtsız kalmamak adına bu kitabı ortaya çıkardığını söylüyor. Tokat, kitabını, 1915'te sağ kalabilen ve bir avuç zarif sanat eserini kurtarabilmiş annesi ile babası Ovsanna Sarkisyan-Tokat ve Bedros Anbedyan-Tokat'a ithaf etmiş.

Kitapta yazarın aile arşivine ait gümüş kemer, yüksük, kehribar tespih gibi eşyaların fotoğraflarının yanında, gümüş işçiliğinin "sanat" mertebesine yükseldiği pek çok eserin görselleri de yer alıyor. Bu görseller yoluyla, gümüş sanatının dini sembollerde, mücevherlerde, kutsal kitapların muhafazasında, tütün tabakalarında, süs eşyalarında, armalarda, portrelerde kullanıldığı görülebiliyor. Fotoğraflar aynı zamanda, gümüş işçiliğinin, nişan ve düğün gibi önemli olaylarda, yüzüklerde, bilekliklerde, gerdanlıklarda, kadın takısı olarak makbul sayıldığına; ayrıca yiyecek kabı, kamçı, şemsiye sapı, parfüm kutusu, sigara ağızlığı, çay süzgeci, enfiye kutusu, muskalık, tarak, gözlük kabı, yumurtalık, kalem gibi, günlük yaşantıya dair eşyalarda da kullanıldığına tanıklık ediyor.

Osep Tokat, Van yöresinin Ermeni gümüş sanatı için çok önemli bir merkez olduğuna, ancak İstanbul, Kayseri, İzmir, İzmit, Trabzon, Erzurum ve Diyarbakır gibi kentlerin de önemli üretim ve zanaat merkezleri olarak dikkat çektiğine işaret ediyor.

Kiğı'nın Cermag (Zermek/Zermak) köyünde doğan Osep Tokat İstanbul'daki Ermeni okullarında okuyup üniversite eğitimini iktisat alanında yaptı. 1986'da eşi ve iki çocuğuyla birlikte Los Angeles'e yerleşti. Ermeni Genel Hayırsever Cemiyeti (AGBU), Pünik-Özürlü Çocuklar Spor Faaliyeti Derneği, İstanbul Ermenileri Derneği vb. çeşitli kuruluşlarda uzun yıllar aktif görev aldı. Van-Osep ve Rita Tokat Vakfı'nın da kurucusu olan Osep Tokat 2007'de sosyal yardım çalışmalarından ötürü uluslararası Fridtjof Nansen Vakfı altın madalyası ile ödüllendirildi.

Yayımladığı Türkçe ve Ermenice kitaplarıyla "Ermeni edebiyatına ve kültürüne açılan pencere" olarak tanımlanan Aras Yayıncılık, bugüne dek 112 kitap yayımladı. Ermenilerle ilintili konularla merak duyanlara, araştırmacılara kaynaklık edecek yayınlar yapan Aras, öykü, roman, şiir, biyografi, inceleme, tanıklık, müzik, karikatür, söyleşi, sözlük, yemek ve çocuk kitaplarıyla, Türkiye'nin farklı kültürleri arasında bir köprü oluşturmayı amaçlıyor.