Hadisin Doğuş ve Gelişim Tarihine Yeniden Bakış

İçinde bulunulan zamanın idrak edilmesi için olduğu kadar, geleceğimizin inşası açısından da önemli olan tarihi değerlendirirken, tarih yazımının yönlendirmelere açık olduğu bilinci ile hareket etmek zorundayız. Bu bağlamda hadis tarihiyle ilgili, 'Peygamber bile kendi sözüne değer vermedi', 'hadislerin yazılmasına izin vermedi', 'Ömer çok hadis rivayet edenleri hapsetti'; tenkid sistemini ele alırken 'sadece sened tenkidi yapıldı', 'akla önem verilmedi' vb. yargılarda, tarihi bilgileri değerlendiren kişilerin bir üst otorite olarak işlev gördükleri dikkate alınmalıdır. Dahası, söz konusu tarihi malzemeyi yorumlayan bilginlerin, çeşitli faktörlerin yönlendirmesine açık olan bir otoriteyi temsil ettikleri unutulmamalıdır. Bu yüzden tarihle ilgili ilk değerlendirmeyi yapan kimselerin, kendi ideolojik bakış açısıyla değerlendimede bulunmuş ya da harici unsurların etkisinde kalmış olmaları; veyahut tarihi süreç içinde malzemenin yeniden yorumlanarak yönlendirilmiş olması ihtimalinin her zaman mevcut olduğu dikkatlerden uzak tutulmamalıdır.