Mehmet Ali Aybar _{Bir Siyasal Düşünür Olarak}

Mehmet Ali Aybar'ın, Türkiye'deki az sayıdaki özgün ve "yerli" sol/sosyalist düşünce insanından biri olduğuna kuşku yok. Önemli bir ayrım, onun özgünlüğünün, "yerliliğinin", Türkiye'yi tümüyle "kendine mahsus" sayan bir anlayışla birleşmemiş olması. Dünya gelişmelerine ve sosyalizmin uluslararası süreçlerine de ilgisiz birisi değil, Aybar. Marksizm üzerine kuramsal çalışmalara emek vermiş, özgün yorumlar geliştirmiş bir düşünür. Öte yandan, Türkiye'de sadece sol / sosyalist hareketin değil, demokrasi mücadelesinin de önderlerinden birisiyle karşı karşıyayız. Onun 1960'ların etkili Türkiye İşçi Partisi'ne (TİP) damgasını vuran önderliği ve "demokratik" vurgulu "güleryüzlü sosyalizm" anlayışı, bu ülkenin sol tarihinde kayda değer bir iz bırakmıştır. Sol ideolojinin kalıcılaşan temalarından, sloganlarından birçoğunun, onun formülasyonlarıyla popülerlik kazandığı söylenebilir. Barış Ünlü'nün ayrıntılı incelemesi, Mehmet Ali Aybar'ın düşünsel ve siyasal etkinliği hakkında geniş açılı bir görüş sağlıyor: Akademik uğraşı sırasında ve gazete yazarı olarak "tek başına" mücadelesi (1945-1950)... Suskunluk yılları (1950-1960)... TİP Genel Başkanlığı (1960-1969)... Marksizm üzerine kuramsal çalışmalara yoğunlaşması (1970-1995)... Aybar'ın düşünsel kişiliğini ayrıntısıyla ortaya koyan bu çalışma, Türkiye'de solun siyaset sahnesine çıktığı ve kitleselleşmeye yöneldiği onyılların ortamını da tasvir ediyor.