Osmanlı İlmiye Teşkilatında Rumeli Kazaları ve Kadıları

Osmanlı Devleti'nde ülke topraklarının idaresinde ikili bir sistem kurularak fethedilen yerlerde sancok ve kaza idareleri oluşturulmuştur. Sancaklann başına askeri kökenli (sancakbeyi ya da beylerbeyi), kazaların başına ise ilmiye menşeili sivil (kadı) yöneticiler atanmıştır. Birbirleriyle alt üst ilişkisi bulunmayan bu idarecıler taşrada adaletin sağlanması için hizmet etmişlerdir. Osmanlı kadılar', geçimlerini atandıkları kazalarda yaptıkları hizmetlerden elde ettikleri gelirlerle sürdürmüşler, kazalar da kadılara sağladıkları bu gelirlere göre öncelikle mevleviyet ve kasaba kadılıklan olmak üzere iki başlık altında sınıflandınlmışlardir. XVI. yüz-yılın ikinci yarısından sonra mevleviyet statülü kazalarda görev yapacak kadılarla ilgili işlemler seyhülislam; kasaba kadılıklarında vazifelendirilen kadıların işlemleri ise Rumeli ve Anadolu kazasker-leri tarafından yapılmıştır. Bu çalışmada, Rumeli kazaskerliğinin yetkisi altında bulunan kazalara H.1118-1170 (1706-1756) tarihleri arasında yapılan kodı atamalan ele alınmıştır. Kadıların mesleğe girişleri, teşkilat içerisinde geçirdikleri süreçler, vazife süreleri, görevsizlik (infisal) dönemleri, kariyer basamakları ve kazalar arasında mekönsal hareketlilikleri incelenmiştir. Ayrıca kazaların özellikleri ve statüleri, dönemin ko-zasker röznamçelerinde yer alan veriler ana kaynak olarak kullanıl-mak suretiyle aydınlatılmaya çalışılmıştır. Böylece teskilatın işleyişı ve ilgili dönemde Rumeli kasaba kadılıklarında görev yapan kadı-lar hakkında biyografik veriler ortaya konulmuştur. Bu kitap hem Osmanlı ilmiye teşkilatının bir dönemi hem de bu teşkilat içerisinde görev yapan kadılar hakkında birinci el kaynaklara dayalı veriler sunmaktadır.