Seyfi Arkan _{Modernist Açılımda Bir Öncü}

Mimarlar Odası Anma Programı'nın 2008-2010 döneminde, Türkiye modern mimarlığının öncü ismi SEYFİ ARKAN anılmaya değer bulundu. “Modernist Açılımda Bir Öncü: SEYFİ ARKAN” temalı program çerçevesinde, 2008-2010 yılları arasında, Arkan'ın ilgili tüm kurum ve özel arşivlerde bulunan özgün çizimlerinin eksiksiz envanteri çıkarılarak sayısal ortama aktarıldı, ayakta olan yapıları tespit edildi ve fotoğraflandı; Arkan'ın yazdığı / Arkan üzerine yazılan yayımlanmış kitap, tez, yazı ve belgelere ulaşıldı; mimarın çalışmalarının yanı sıra dönemine de ışık tutan bir sempozyum düzenlendi; mimarın tüm çalışmalarını içeren retrospektif bir sergi hazırlandı ve Türkiye'nin birçok kentinde sergilenmeye devam ediyor. Ali Cengizkan, A. Derin İnan, N. Müge Cengizkan'ın editörlüğünde hazırlanan ve Ekim 2012'de yayımlanan Modernist Açılımda Bir Öncü: SEYFİ ARKAN kitabı, mimarın yayımlanmış / yayımlanmamış tüm proje, yapı ve imar planlarının arşiv belgeleri ve güncel fotoğraflarıyla derlenen bir katalogun yanı sıra, Türkiye modern mimarlığı ve Arkan üzerine sözü ve çalışmaları olan kişilerin araştırma ve değerlendirmelerini içeren sempozyum bildirilerini, Arkan hakkında bugüne kadar yayımlanmış nitelikli makaleleri, Arkan'ın hazırladığı raporları, Arkan'ın ders notlarını, İller Bankası inşaatı sırasında tutulan günlükten örnekleri, özel ve kurumsal yazışmaları içeriyor. Seyfi Arkan'ın (1903-1966) yaşamı, yapıtları, meslek pratiği, aile ve meslek çevresi konularında yürütülen kapsamlı araştırmalar, onun okuduğu ve eğitim verdiği okul, büro olarak kullandığı mekânlar ve oturduğu evlerden başlayarak, halka halka bir arkaplanı öğrenmeye yönelikti. 2008-2010 arasında iki yıl boyunca yürütülmesi planlanan, fakat kitabın yayımlandığı 2012 yılına kadar süren çalışmalarda pek çok kişi ile görüşüldü; Ankara, İstanbul ve Berlin'de pek çok arşiv ve kütüphanede araştırma yapıldı; yapılarının olabildiğince eksiksiz bir listesi elde edilmeye ve yerinde saptamalarla olgun bir katalog oluşturulmaya çalışıldı. Ocak 2010'da MSGSÜ'de düzenlenen sempozyum ve aynı tarihte açılan kapsamlı sergi, Anma Programı araştırma projesinin iki önemli ürünü olarak beğeni topladı. Kitap, sözkonusu sempozyum bildirileri ve sergi malzemesiyle sınırlı kalmayan, bu iki yıllık inceleme-araştırma çalışmasının kalıcı belge, saptama, metin ve ürünlerini paylaşan bir ürün. Bu çalışma boyunca erişilen kaynaklardaki Seyfi Arkan çizim ve tasarım belgelerinin azlığı, kişisel eşyalarının hemen hiç yokluğu bir olumsuzluk olarak algılansa bile, Türkiye'de, en azından bir dönem, bu denli gözönünde olan ve el üstünde tutulmaya çalışılmış bir mimar profili açısından toplumsal derslerle dolu. 20. yüzyılda Türkiye mimarlığının modernleşmesinde kendine özgü bir öncü rol üstlenen Seyfi Arkan'ın tasarımlarını, yapılarının elde ediliş öyküsünü, bu yapılardaki değerleri, ama aynı zamanda bütün bu öykülerin arkasındaki kişiliği daha yakından bilmeye ve öğrenmeye çağrı olan bu kitabın, yeni mimarlık araştırmaları ve yorumlarını tahrik ve teşvik etmesi de kaçınılmaz olarak sözkonusu. Bu kitap ile, Seyfi Arkan'ın gerçekten de Türkiye mimarlığındaki modernist açılımın en etkin mimarı olduğuna, onun pratik içinde dönemini nasıl doğrudan dönüştürdüğüne, günümüzden bakıldığında daha da büyüyen önemine ilk kez ışık düşürülmekte. Kendi aldığı eğitim süreci erken Cumhuriyet dönemine denk gelen, bir dönem Atatürk'e yapılar tasarladığı için “Atatürk'ün mimarı” olarak ünlenen, İkinci Dünya Savaşı ve Tek Parti yönetimi sırasında ve 1950-60 arasında politik konjonktüre uyum sağlamaya çalışan, hem mimarlık ve şehircilik meslek pratiğinde hem de eğitim alanında dönemin ünlü mimarı Sedad Hakkı ile yarışan ve çatışan Seyfettin Nasih'in nasıl Seyfettin Erkan ve Seyfi Arkan'a dönüştüğünü, hep birlikte izlemekteyiz.