Sonun Başlangıcı _{"Onüçüncü Asr-ı Hicride Osmanlı Devlet Ricali"}

19. yüzyıl, tarihimizin çok önemli şahsiyetlerini ve olaylarını kapsamaktadır. En önemlisi, bugün üzerinde titrediğimiz demokratikleşme ve kurumların ilk yasal temelleri, bu yüzyılda atılmıştır. Padişahın mutlak iradesi belki de ilk olarak tarihimizin bu döneminde yasalarla sınırlanmıştır. Bazı şahıslar ne kadar büyük ve güçlü bilinirlerse bilinsinler, ülkede en büyük kuvvetin yasa olması gerektiği düşüncesi yine aynı devrede işlenmiştir. İşte bu kitapta sık sık adı geçecek olan "Tanzimat Fermanı"nın kısaca özü budur.

Bu eseri okurken, bugün olduğu gibi dün de kurulmasına çalışılan demokrasi köprüsünün ibret verici ve hazin öyküsünü adım adım izlemek herhalde mümkün olacaktır.

Bu kitap ilk defa, Peyam-ı Sabah Gazetesi'nde 38 bölüm olarak tefrika edilmiştir. 1 numaralı tefrika 17 Kasım 1919'da, 38 numaralı yani son tefrika ise 21 Nisan 1921'de yayınlanmıştır.